به‌رگری له ڕووه‌كیبوون
ئایا ده‌توانین به‌رگری له‌و كارانه بكه‌ین كه به‌رانبه‌ر به ئاژه‌ڵه‌كان ده‌یكه‌ین؟ ڕه‌نگه مه‌سیحییه‌كان، یه‌هودی و موسڵمانه‌كان په‌نا ببه‌نه به‌ر ده‌قه پیرۆزه‌كان بۆ ئه‌وه‌ی پاساو بهێننه‌وه بۆ باڵاده‌ستیان به‌سه‌ر ئاژه‌ڵه‌كاندا. به‌ڵام هه‌ر كاتێك دووركه‌وتینه‌وه له دونیابینیی ئایینی، یه‌كسه‌ر ڕووبه‌ڕووی “پرسی ئاژه‌ڵان” ده‌بیینه‌وه، به‌بێ ئه‌وه‌ی بتوانین هیچ پێشگریمانه‌یه‌كمان هه‌بێت له‌باره‌ی ئه‌وه‌وه كه ئاژه‌ڵه‌كان له پێناوی سوودی ئێمه…
دەیخوێنمەوە
خوا و ئازارچه‌شتن
دینێش دسوزا (Dinesh D’Souza) كه ڕه‌خنه‌گرێكی مه‌سیحی كۆنزه‌رڤاتیڤه، ئه‌ركێكی ته‌بشیری له ئه‌ستۆ گرتووه بۆ گفتوگۆكردن له‌گه‌ڵ بێ باوه‌ڕه‌‌كاندا له‌باره‌ی بوونی خوداوه. ئه‌و ڕووبه‌رووی هه‌ر كه‌سێكی به‌ناڤوده‌نگ بووەته‌وه كه توانیبێتی ده‌ستی پێی بگات، دیبه‌تی له‌گه‌ڵ هه‌ریه‌كه له دانیاڵ دینێت، كرستۆڤه‌ر هیتشنز، و مایكڵ شارمه‌ر كردووه. منیش بانگهێشته‌كه‌یم په‌سه‌ند كرد، و گفتوگۆیه‌كمان له زانكۆی بایۆڵا ئه‌نجام دا.…
دەیخوێنمەوە خودا و ژن له ئێران
*** نه‌نكم یه‌كێك بوو له یه‌كه‌مین ئه‌و ژنانه‌ی كه بیركاری و فیزیایان له زانكۆی ڤێنا خوێندووه. كاتێكیش له ساڵی ١٩٠٥دا خوێندنی ته‌واو كرد، زانكۆكه‌ی بۆ به‌رزترین ڕێزلێنان به‌ربژێری كرد، ئه‌ویش به پێشكه‌شكردنی ئه‌نگوستیله‌یه‌ك كه پیته‌كانی سه‌ره‌تای ناوی ئیمپراتۆری له‌سه‌ر هه‌ڵكۆڵڕابوو. به‌ڵام له‌به‌ر ئه‌وه‌ی پێشتر هیچ ژنێك هه‌ڵنه‌بژێردرابوو بۆ پێدانی ئه‌م خه‌ڵاته، فرانز جۆزیفی ئیمپراتۆریش ڕه‌تی…
دەیخوێنمەوە بۆچی ده‌نگ بده‌ین؟
به‌و پێیه‌ی هاوڵاتییه‌كی ئوسترالیاییم، له هه‌ڵبژاردنه فیدڕاڵییه‌كه‌ی ئه‌م دواییانه‌دا ده‌نگم دا([1]). هه‌روه‌ها ٩٥٪ ئه‌و ئوسترالیایانه‌ش كه ناویان تۆماركراوه بۆ ده‌نگدان ده‌نگیان داوه. ئه‌م ژماره‌یه به شێوه‌یه‌كی به‌رچاو جیاوازه له‌و ڕێژه‌یه‌ی له ولایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكادا هه‌یه، پێشوازیكردنی خه‌ڵكی له هه‌ڵبژاردنه‌كانی سه‌رۆكایه‌تی ساڵی ٢٠٠٤ی ئه‌مریكا زۆر به ئا‌سته‌م گه‌‌یشته ٦٠٪.، هه‌روه‌ها له هه‌ڵبژاردنه‌كانی كۆنگرێسدا كه له ماوه‌ی…
دەیخوێنمەوە ڕێگری له له‌ناوچوونی مرۆڤ
زۆر له زاناكان بڕوایان وایه كه هۆكاری له‌ناوچوونی به‌كۆمه‌ڵی دا‌ینه‌سوڕه‌كان پێداكێشانی هه‌سارۆكه‌یه‌ك بووه به زه‌وییدا، ئایا ده‌كرێت چاره‌نووسێكی هاوشێوه ڕووبه‌ڕووی مرۆڤ ببێته‌وه؟ ئه‌مه ئه‌گه‌رێكه ڕێی تێ ده‌چێت. ناسا چاودێری زۆرینه‌ی هه‌سارۆكه گه‌وره و زۆر له هه‌سارۆكه بچوكه‌كانیش ده‌كات كه نزیكن له زه‌وییه‌وه. ئه‌گه‌ر ده‌ركه‌وت كه هه‌سارۆكه‌یه‌كی گه‌وره له ڕێگادایه خۆی به زه‌وییدا بكێشێت، ئه‌م زانیارییه…
دەیخوێنمەوە تێچووی تراژیدیی پابه‌ند نه‌بوون به زانسته‌وه
تابۆ مبێكی به درێژای ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌تی كردنی ئه‌فریقای باشوور، ئه‌و كۆده‌نگیه زانستییه‌ی ڕه‌تده‌كرده‌وه كه ده‌ڵێت ڤایرۆسی نه‌مانی به‌رگری مرۆڤ (HIV) هۆكاره بۆ توشبوون به ئایدز، و ڤاكسینه‌كانی دژ به‌م ڤایرۆسه له توانایاندایه ژیانی ئه‌وانه ڕزگار بكات كه تووشی ئه‌م ڤایرۆسه بوون. له بری ئه‌وه، مبێكی چووه پشتی كۆمه‌ڵێكی بچووك له زانایانی دژبه‌ر كه هۆكاری دیكه‌یان…
دەیخوێنمەوە ئایا هاوڕه‌گه‌زخوازی لادانە لە ئەخلاق؟
له‌م ساڵانه‌ی دواییدا، هۆڵه‌ندا، به‌لجیكا كه‌نه‌دا و ئیسپانیا دانیان نا به هاوسه‌رگیری نێوان كه‌سانی هاوڕه‌گه‌زدا. ده‌وڵه‌تانی دیكه‌ش هه‌ن ڕێگه ده‌ده‌ن به بوونی سه‌ندیكا مه‌دەنییه‌كان كه كاریگه‌ریی یاسایی هاوشێوه‌یان هه‌یه. هه‌روه‌ك ده‌وڵه‌تانی دیكه‌ش زۆرن یاساگه‌لێكیان داناوه كه دژایه‌تی هه‌ڵاوێردنی ڕه‌گه‌زی ده‌كه‌ن له‌سه‌ر بنچیینه‌ی ئاراسته‌ی سێكسی كه‌سه‌كان، له بواره‌كانی وه‌ك نیشته‌جێبوون و دامه‌زراندندا (خستنه سه‌ركار). له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا،…
دەیخوێنمەوەبیركردنهوه له‌باره‌ی مردووەكانه‌وه
به‌م نزیكانه كتێبێكم له‌باره‌ی باپیرم له سه‌ری دایكمه‌وه، ده‌یڤید ئۆبنهایم، بڵاوكرده‌وه([1]). كه ڤێناییه‌كی به ڕه‌گه‌ز یه‌هودییه و یه‌كه‌م ئه‌ندامی بازنه‌ی سیگمۆند فرۆید و دواتر بازنه‌ی ئالفرد ئادله‌ر بووه. به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی به‌رده‌وام هه‌وڵیداوه بۆ دۆزینه‌وه‌ی ده‌روونناسی مرۆیی، به‌ڵام خراپ هه‌ڵسه‌نگاندنی بۆ مه‌ترسی نازییه‌ت كردبوو، هه‌روه‌ك به په‌له ڤێنای جێنه‌هێشت له كاتی داگیركردنی نه‌مسادا له لایه‌ن…
دەیخوێنمەوە په‌یكه‌ر بۆ ستالین؟
هیتله‌ر و ستالین دوو دیكتاتۆری دڕنده بوون، كه له‌سه‌ر ئاستێكی فراوان تاوانی كوشتنیان ئه‌نجامداوه. به‌ڵام، له كاتێكدا مه‌حاڵه خه‌یاڵی ئه‌وه بكه‌ین كه په‌یكه‌رێك بۆ هیتله‌ر له به‌رلین، یان هه‌ر شوێنێكی تری ئه‌ڵمانیا دابنرێت، به‌ڵام په‌یكه‌ره‌كانی ستالین دووباره له زۆر جێگای جۆرجیا (شوێنی له‌دایكبوونی) دانرانه‌وه، واش چاوه‌ڕوان ده‌كرێت وه‌ك به‌شێك له كاری وه‌بیرهێنانه‌وه‌ی سه‌رجه‌م سه‌ركرده‌كانی سۆڤیه‌ت،…
دەیخوێنمەوە گورچیله بۆ فرۆشتن؟
له مانگی ڕابردوودا، لیڤی ئیزهاك ڕۆزنباومی بازرگانی برۆكلین له‌لایه‌ن پۆلیسی شاری نیونیۆركه‌وه ده‌ستگیر كرا، پۆلیس تۆمه‌تی ئه‌وه‌ی خستبووه پاڵ، كه نێوه‌ندگیرییه‌كی ڕێكخستووه بۆ كڕینی گورچیله‌یه‌ك له به‌رامبه‌ر ١٦٠ هه‌زار دۆلاردا، ئه‌م ڕووداوه هاوكات بوو له‌گه‌ڵ ده‌رچوونی یاسایه‌ك له سه‌نگافوره، كه هه‌ندێك ده‌ڵێن ئه‌م یاسایه ده‌بێته هۆی كردنه‌وه‌ی ڕێگا بۆ بازرگانیكردن به ئه‌ندامه‌كانی جه‌سته‌وه، له‌و وڵاته‌دا.…
دەیخوێنمەوە ئایا ده‌توانین تێكڕای گشتی به‌خته‌وه‌ری نه‌ته‌وه‌یی زیاد بكه‌ین؟
له سه‌ر ئاستی نێوده‌وڵه‌تی مه‌مله‌كه‌تی بچووكی بۆتان له شاخه‌كانی هیمالایه به دوو شت ده‌ناسرێته‌وه: نرخی به‌رزی ڤیزه‌ی ئه‌و وڵاته، كه ئه‌مه‌ش ڕێژه‌ی گه‌شتكردنی بۆ ئه‌و وڵاته كه‌مكردۆته‌وه، له‌گه‌ڵ ئه‌و سیاسه‌ته‌ی كه پشتگیری به‌هێزكردنی “تێكڕای به‌خته‌وه‌ری نه‌ته‌وه‌یی” ده‌كات له بری گه‌شه‌كردنی ئابووری. له ڕاستیدا ئه‌و دوو شته په‌یوه‌ستن به یه‌كه‌وه، گه‌شتكردنی زۆر بۆ ئه‌و وڵاته ئابووری…
دەیخوێنمەوە شه‌مپانزییه‌كانیش خه‌ڵكن
تۆمی تەمەنی ٢٦ ساڵە. له زیندانێكی تاكه‌كه‌سیدا لەنێو قه‌فه‌سێكی ته‌لیندا ڕاگیراوه. ئه‌و هه‌رگیز به هیچ تاوانێك سزا نه‌دراوه، به‌ڵكوو هیچ تاوانێكیشی نه‌كردووه. ئه‌و له گوانتانامۆ ده‌ستبه‌سه‌ر نه‌كراوه، به‌ڵكو له گلۆفرسفیله له نیویۆرك. چۆن ده‌بێت شتی وا ڕووبدات؟ له به‌ر ئه‌وه‌ی تۆمی شه‌مپانزییه. پرۆژه یاسای مافه‌كانی نامرۆڤه‌كان ئێستا پشتی به‌ستووه به ڕێوشوێنێكی یاسایی دێرین كه خۆی…
دەیخوێنمەوە