دەروازەیەک بۆ تیۆریزەکردنی پرسی کار، ژن و سەرهەڵدانی توندوتیژی
[ئەم توێژینەوەیە پێشکەشە بە پڕۆژەی ‘ئەم مرۆڤانە کار دەکەن’] دەروازە: کار چییە و چۆن سەری هەڵداوە؟ هەمیشە لە کتێبە مێژوویییەکاندا ئەوە دەخوێنینەوە کە «گەورە پیاوان» داهێنەری شارستانێتی مەزنی مرۆڤایەتین، بەڵام لە مێژووی سەرهەڵدانی شارستانێتیدا هەرگیز ئاماژە بە ناوی بکەرە ڕاستەقینەکانی دامەزرێنەری شارستانێتی ناکرێت. شارستانێتی و کولتوور بەرهەمی کاری بەردەوام و زەحمەتی زۆرینەی کارکەرانی کۆمەڵگا بووە،…
دەیخوێنمەوە
لە ئایدیۆلۆژیای جەنگەوە بۆ مەکینەی نوێی پروپاگەندەی جەنگ
سەرەتا لەگەڵ دەستپێکی جەنگی ئۆکرەیندا، مۆدێلێکی نوێی مەکینەی پڕوپاگەندەی جەنگی سەری هەڵداوە، کە لە ڕاستیدا ڕیشەی لەناو مۆدێلە کۆنەکەدا هەیە. بە شەو و ڕۆژێک کۆی کۆمەڵگای خۆرئاوایی – کە شانازیی بەوەوە دەکات وشیارە بەرانبەر بە بیرکردنەوەی خۆی – ڕێک بە شەو و ڕۆژێک، بووە هەڵگری گوتاری میدیای باڵادەست. یاخود بە مانایەکی دیکە، میدیای خۆرئاوا، هاوشێوەی…
دەیخوێنمەوە
ڕەهەند:
لە پڕۆژەی ڕۆشنگەریی لیبراڵەوە بۆ پەراوێز و پارادۆکسەکانی بیرکردنەوە
ئەم وتارەی نووسەر (پێشڕەو محەمەد) وەڵامی تەوەرێکی ماڵپەڕی ژنەفتنە دەربارەی «نێوەندی ڕەهەند بۆ لێکۆڵینەوەی کوردی». پێشەکی چۆن بتوانین باس لە ڕۆڵی ڕۆشنبیران لە کۆمەڵگایەکدا بکەین دەستوپەنجە لەگەڵ کۆمەڵە کێشەیەکی کولتووری، سیاسی، ئابووری، هزری و دەروونی نەرم دەکات کە بە ئەگەرێکی زۆرەوە، سەرەڕای خاڵە هاوبەشەکانی لەگەڵ مێژووی مرۆڤی جیهانی، نەیتوانیوە بەشێکی زۆر لەو گوتار و دیاردانە…
دەیخوێنمەوە ئایا چەپی کوردیش دەتوانێت بدوێت؟
دەروازە بەبێ گومان لە مێژوودا هیچ کەس و ئایدیایەک هێندەی مارکس و مارکسیستەکان گرنگییان بە چارەنووسی گەل و نەتەوە بندەستەکان نەداوە. بەپێچەوانەوە سەرمایەداری و ئیمپریالیزم هەمیشە بوونەتە هۆی دابەشکردن و ژێردەستەکردنی گەل و نەتەوە جیاوازەکان. ئەگەر زۆر دوور نەڕۆین و هەموو مێژوو بەسەر نەکەینەوە، بارودۆخی هەنووکەییی کورد بەرهەمی دابەشکاریی ئیمپریالیستییە. ئەوە هێزە براوە ئیمپریالیستەکانی جەنگی…
دەیخوێنمەوە سیاسەتی ڕزگاری یان سیاسەتی بەخشین؟
پوختە پۆڵ سیلان یەكێكە لەو شاعیر و نووسەرە دیارانەى سەدەى بیست كە زۆرترین مشتومڕی لەسەرە، زۆرترین خوێندنەوەى بۆ كراوە. جارێك لە مارتین هایدیگەر نزیك كراوەتەوە، جارێكی دیكە، وەك خاوەن سیاسەتی بەخشین لەقەڵەم دراوە؛ كە هەموو كارەساتی هۆڵۆكۆست و ئاوشڤیتزی بەخشیوە و لە فەیلەسوف و بیرمەندەكانی پشتیشی خۆش بووە بەتایبەت هایدیگەر، كە بەقووڵی لە پشتی فاشیزمی…
دەیخوێنمەوە ڕۆمان و جەنگی نێوان مێژوو و یادەوەری
١ سەرهەڵدانی ڕۆمان: بۆ ڕۆمان لە زمانی کوردیدا بە درەنگەوە سەرهەڵدەدات؟ لە سەدەی هەژدەدا ڕۆمان لە ئەوروپا سەرهەڵدەدات، بەڵام لە هەمان سەدەدا ئێمە ڕۆمانی چینییمان نییە؟ هۆکارەکەی چییە؟ زۆربەی ڕۆمانەکانی سەدەی هەژدە حیکایەتی سەرکێشیی، پاڵەوانپەرستیی و هتدن، بەڵام لە هەمان سەدەدا ئێستاتیکا لە ئەوروپا سەرهەڵنادات. ڕۆمانی کوردیی بە فۆرم و ناوەڕۆکە سادەکەیەوە، لە سەردەمی ئینتیدابی…
دەیخوێنمەوە جوانیناسیی ئازایەتیی شیعر و دابڕانی مێژوویی
پوختە ئەم وتارە هەڵوەستە لەسەر ئەوە دەكات كە چۆن فریدریش هۆڵدەرلین (١٧٧٠-١٨٤٣) كێشە و پارادۆكسی ئازایەتیی شیعریی (poetic courage) لە چامەكەیدا بە ناوی “گەوجێتی” (Blödigkeit) دەردەخات، هەروەها شیكاریی تازە و ڕەخنەیی واڵتەر بنیامین (١٨٩٢-١٩٤٠) لەسەر چامەكە و نوسخەى پێشووی شیعرەكە بە ناوی “ئازایەتیی شاعیر” (Dichtermut) بەدەستەوە دەدات. بنیامین دەڵێت چامەى “گەوجێتی” ئەو شتە چارەسەر دەكات…
دەیخوێنمەوە مێژوونووسێكی ئەڵتەرناتیڤ بۆ گێڕانەوەى نیۆلیبراڵ؟
لە ڕاستیدا ماوەیەكی زۆر بوو لێرە و لەوێ ناوی “نۆح هەراری“م بەرگوێ دەكەوت، وێنەى بەرگی كتێبەكانیم دەبینی لە فەیسبووك و سۆسیال میدیاكانی دیكە دادەنران، لە فەیسبووكەمەدا زۆرێك لە هاوفەیسبووكییە كوردەكانم دەبینی وتارەكانی وەردەگێڕن، بەم دواییانە بینیم زیاتر لە چوار كتێبی كراون بە كوردی، كەسانێكیش پێشنیاریان بۆ كردبووم بیخوێنمەوە و سەرنجی خۆم بنووسم یاخود بیركردنەوەكانم دەربارەى…
دەیخوێنمەوە بودلێر و شەقامەكانی پاریس
پوختە هەر كاتێك ناوی واڵتەر بنیامین (١٨٩٢-١٩٤٠) دەهێنرێت، ڕاستەوخۆ مێشكمان بەلای ئەم پرسانەدا دەچن: ڕەخنەگرى كولتووریی، ڕەخنەگرى ئەدەبیی، تیۆریزەكاری میترۆپۆلیس (شارەگەورەكان)، پێگەى بەرهەمی هونەریی و دواجار فەلسەفەى مێژوو (ئەگەرچی بنیامین هەرگیز ئەم چەمكەى بەكار نەهێناوە). بەناوبانگترین بەشدارییەكانی بنیامینیش لە بواری سیاسییدا دەگەڕێتەوە بۆ تێزەكانی دەربارەى چەمكی مێژوو، تیۆرەكانی فاشیزم و هەروەها دیارترین داهێنانەكانیشی لە بواری…
دەیخوێنمەوە پۆلیسی باش، ئەو پۆلیسەیە كە مردووە
١ واڵتەر بنیامین لە تێزی هەشتەمی نووسراوە لە ناكاوەكەیدا بەناوی “تێزەكان دەربارەى چەمكی مێژوو”(١٩٤٠، چەند سەعاتێك پێش ئەوەى سوپای نازیی پەلاماری دوایین پەناگای بنیامین بدات، واتا پاریس) دەڵێت: “نەریتی ستەملێكراوان فێرمان دەكات، ئەو ‘دۆخە لەناكاو‘[نائاسایی]ـەى تیایدا دەژین، نائاسایی نییە، بەڵكو [خۆی دۆخی] باڵادەست و ئاساییە”. دەتوانین چی لەم تێزەوە فێر ببین و پەیوەندیی بە پۆلیسەوە…
دەیخوێنمەوە