ئێمەی پەنابەران:
١. لە ساڵی ١٩٤٣، لە وەرزنامەیەکی بچکۆلەی جووەکاندا، جۆرنالی مینۆرا، هانا ئارنت وتارێک بە ناوی «ئێمەی پەنابەر» بڵاو دەکاتەوە. لەم وتارە کورت، بەڵام زۆر گرنگەدا، دوای کێشانی پۆرترێتی کێشەسازی بەڕێز کۆهن، جوویەکی تواوە، کە ١٥٠٪ ئەڵمانی، ١٥٠٪ ڤییەننایی و ١٥٠٪ فەڕەنسی بووە بەڵام لە کۆتاییدا بە شێوەیەکی تاڵ بۆی دەردەکەوێت کە «بەخت دووجار لە دەرگات…
Read More
مەیدانی ڕەنگ
ئەبستراکت و ڕەنگکردنی تابلۆکان
نیگارکێشانی ڕەنگاوڕەنگ شێوازێکە لە نیگارکێشانی ئەبستراکت کە لە ماوەی ساڵانی ١٩٤٠ و ١٩٥٠ لە شاری نیویۆرک سەری هەڵدا. ئیلهام لە مۆدێرنیزمی ئەوروپی وەرگیراوە و پەیوەندییەکی نزیک بە دەربڕینی ئەبستراکتەوە هەبووە، لە کاتێکدا زۆرێک لە لایەنگرانی سەرەتایی دیار لە پێشەنگەکانی دەربڕینی ئەبستراکت بوون. مەیدانی ڕەنگ بە پلەی یەکەم بە کێڵگە گەورە و تەختەکانی ڕەنگ تایبەتمەندە، کە…
Read Moreهونهری داهێنهرانه و خوێندنهوهیهک بۆ دووانهی “پۆئسیس و پراکسیس” له ڕوانگهی “جۆرجیۆ ئاگامبێن”هوه
پهیوهندیی جوانی و حهقیقهت ترسی موقهدهسی ههموو ژیانم بووه. نیچه “جوانیناسیی هونهری مودێڕن ئهوهنده سێبهری داناوه لهسهر هونهر، کاری هونهری چیتر وهک ڕابردوو نابێته پێوهر و مهحهکی ڕهسهنی نێشتهجێبوونی مرۆڤ لهسهر زهویندا” ئاگامبێن دهسپێکی باس به وتهی ئاگامبێن هونهری مودێڕن تاکوو داهێنهرهکهی تیرۆر نهکا ڕاناوهستێ، ئهم بڕیاره داچڵهکێنهرهی ئاگامبێن بۆ لێکدانهوهی هونهر بهگشتی و…
Read Moreجەستە لە هزری نیچەدا
[لەبەر ئەوەیش دەبوو ڕۆحی سروشت سیمبولانە پێناسە بکرێ؛ ئەوەیش پێویستی بە جیهانێکی نوێ هەبوو لە سیمبول و، بەر لە هەموو شتێکیش سیمبولییەتی تەواوەتی جەستە، نەک تەنها سیمبولییەتی دەم و ڕوخسار و وشە، بەڵکوو پێویستی بۆ نیشانەی تەواوەتی کە بە شێوەیەکی هاڕمۆنی هەموو ئەندامەکان لەڕێی سەماوە دەجووڵێنێت. (لەدایکبوونی تراژیدیا)] دیدگای نیچەیی بۆ جەستە لە فەلسەفەدا جەستە…
Read Moreئەدەب و هونەر لە تێڕوانینی ‘ژان پۆل سارتەر’دا
خەیاڵ هەڵاتنە لە واقیع ژان پۆل سارتەر بە پێچەوانەی فەیلەسووفەکانی کلاسیکی یۆنان، بە شێوەی زارەکی یان لە ڕێگەی گوتارەکانییدا بە ناو جیهانی فەلسەفەکەی پەلکێشمان ناکات. سارتەر بەردەوام دەنووسێت، ڕەنگە تاکە فەیلەسوفی سەدەی بیستەم بێت کە بەو شێوە فراوانە هەزاران پەڕەی دەستنووسی لە دوای خۆی بەجێ هێشتبێت. سارتەر بە درێژاییی تەمەنی هەرگیز بیرۆکە قووڵە فەلسەفییەکانی لە…
Read Moreدایکم لە مەزرایەک دەژیا لە ئەفریقیا
“دایکم لە مەزرایەک دەژیا لە ئەفریقیا” گوێی لە خەدیجەی کچی بوو وای گوت. خەدیجە حەزی دەکرد بە کادی بانگ بکرێت، بەتایبەتی لای هاوڕێکانی، موناش هەموو هەوڵێکی دەدا تا ئەمەی لەیاد بێت. ئەو و دوو هاوڕێ نزیکەکەی؛ کلێر و ئەیمی، لە دوانیوەڕۆی ئەو ڕۆژەدا سەیری فیلمی [1]Out Of Africa یان دەکرد، وا ڕاهاتبوون دوانیوەڕۆی زۆربەی یەکشەممان…
Read Moreپێشانگاى هونەریى دیكۆمێنتا و سەرنجێك
دوێنێ، ڕێكەوتى ١٨ .٠٦ .٢٠٢٢ لە شارى كاسڵ لە ئەڵمانیا پانزەیەمین پێشانگاى هونەرى “دیكۆمێنتا” Documenta دەستى پێ كرد. دیكۆمێنتا پێنج ساڵ جارێك دەكرێتەوە و لەسەر ئاستى جیهان بە گەورەترین ڕووداوى هونەریى شێوەكاری دادەنرێت كە خەڵاتەكەى بۆ هونەر دەكرێت بە نۆبڵى ئەدەبیات و ئۆسكارى سینەما بەراورد بكرێت. كارەكان لەم پێشانگایەدا لە ڕووبەرێكى گەورەى ناوەندى شارەكەدا، لە…
Read Moreکارکردن وەک جۆرێک لە توندوتیژی
پرۆژەی ئەم مرۆڤانە کار دەکەن پرۆژەیەکە کە بە شێوازی جیاواز کاری تێدا دەکرێت وەک نمایشی هونەری، سیمینار وگفتوگۆ، تێکست و زۆر شێوازی تر کە لە شوێن و کاتی جیاوازدا ئەنجام دەدرێت. ئاڤان عومەر ڕێکخەر و بەڕێوەبەری پرۆژەکەیە. تێمای گشتی پرۆژەکە دەربارەی پرسی کارە بەگشتی و ڕۆڵی جێندەر لە پرسی کاردا بەتایبەتی. خۆشبەختانە کۆمەڵێک وزە و…
Read More
ئهوروپا
دونیای دوای گۆدۆ
* ئێره ئهو شوێنه نییه که له خهیاڵمدا بوو، ئێره سجنی خهیاڵه، ئێره ڕیالیتیه، لێره بێزارم، تهنهام، کاتهکانم هی خهمن، رووحم هی پووچییه، * لێره یان گۆشتم، یا ژمارهم یا پارهم لێره، شیعرغهریبه، تهنهایه، هاوارێکی خنکاوه، لێره دهبێ شاعیر خۆی ئاشکرا نهکات، ڕاوی وشه نهکات، دهبێت وهک شێت له بهرخۆیهوه قسه بکات. * لێره ئێواران،…
Read Moreکرۆکی ئەندێشەی سارتەر لە فەلسەفی بوونخوازیدا
قوتابخانەی ئێگزیستانسیالیزم یان بوونخوازی بە کۆمەڵێک تایبەتمەندیی سەرەکی لە قوتابخانەکانی پێش خۆی جیا دەکرێتەوە. یەکێک لە تایبەتمەندییەکانی قوتابخانەکە، بڕینی سنووری فەلسەفە و دزەکردنێتی بە ناو جیهانی ئەدەبدا. بوونخوازی ڕەنگە تاکە قوتابخانەیەکی فەلسەفی بێت کە لە ئاستێکی باڵادا بە ناو ئەدەبیاتدا ڕۆ چووە و زۆر بەوردی تیۆرەکانی تێدا بەرجەستە کراوە. لەناو فەیلەسووفەکانی ئەم قوتابخانەیەدا ژان پۆل…
Read Moreکات وەک پرسیارێکی شەڕانگێز لە ئەزموونی مندا
جاری یەکەم نییە باسی ئەزموونی خۆم لە بواری ئەدەبی گێڕانەوەدا دەکەم، بەڵکوو پێشتر هەم لە گفتوگۆکانم و هەم لە پێشەکیی کتێبی (ڕاگەردان)دا کەموزۆر لەو بارەیەوە دواوم، بەڵام ئەوەی لێرەدا دەمەوێت زیاتر جەختی لەسەر بکەمەوە، ڕەگەزی (کات)ـە. لە خۆم ڕادەبینم بڵێم پرسیاری (کات چییە؟) هاوتەمەنمە، یان لانی کەم دەکرێت بڵێم کاتێ زمانم گرت، ئەو پرسیارە سەختەی…
Read Moreبۆچی ڕۆمان نانووسی؟
(خۆرخێ لویس بۆرخێس) چیرۆکنووس و شاعیر و وتارنووس و وەرگێڕێکی ناوداری ئەمریکای لاتینە. ساڵی ١٨٩٩ لە بوێنۆس ئایرێس هاتووەتە دنیاوە. بە چوار ساڵی نووسین و خوێندنەوەی زانیوە. بە نۆ ساڵی شازادەی بەختیاری ئۆسکار وایڵدی لە ئینگلیزییەوە بۆ ئیسپانی وەرگێڕاوە. ساڵی ١٩١٤ لەگەڵ خێزانەکەی بەرەو سویسرا کۆچی کردووە. لە خوێندنگا فێری فەڕەنسی بووە و بە چڕی…
Read More